Gdyby zapytać trenerów, jakie cechy najmocniej wpływają na osiągnięcie sukcesu z pewnością wielu z nich wskazałoby m.in. pewność siebie. Pewni siebie sportowcy chętnie podejmują wyzwania, nie boją się nawet najtrudniejszych rywali, a porażki sprawiają, że stają się jeszcze lepsi. Nic dziwnego, że to cecha szczególnie pożądana w sporcie. Dlatego odpowiedź pytanie, jak zbudować pewność siebie to jeden z najważniejszych aspektów treningu mentalnego. Co na nią wpływa? W jaki sposób można budować pewność siebie zawodnika? Tu odpowiadamy na kwestie związane z poziomem pewności siebie.
Czym jest pewność siebie?
Definicję pewności siebie można formułować na wiele sposobów. Pewny siebie zawodnik wie, że jest w stanie sprostać stojącemu przed nim wyzwaniu dzięki posiadanym umiejętnościom. Nie przeraża go nawet najbardziej wymagający mecz, bo wie, że sukces jest w zasięgu jego możliwości.
Pewność siebie może być traktowana na dwa sposoby:
· jako stała cecha osobowości sportowca,
· jako stan, w którym aktualnie się znajduje.
Z rozmów dotyczących pewności siebie u sportowców wynika, że niektórzy zawodnicy czują się pewnie w każdej sytuacji, ale są także tacy, którzy zaczną jej doświadczać dopiero mając wysoką przewagę nad przeciwnikiem. Drugi przykład obrazuje, że pewność siebie jest zmienna i w znacznym stopniu zależy od okoliczności, w jakich zawodnik się znajduje oraz tego, jak na nie reaguje. Dodatkowo oznacza to, że źródła pewności siebie nie są czymś stałym i można ich szukać oraz nad nimi pracować.
Przeczytaj także: Jak wspierać dzieci w sporcie? 8 wskazówek dla rodziców
Pewni siebie sportowcy – jak ich rozpoznać?
O tym, czy piłkarz jest pewny siebie najlepiej świadczy to, jak zachowuje się, gdy wynik jest niekorzystny. Pewność siebie pozwala mu wierzyć we własne umiejętności mimo przegranej oraz wyciągnąć z niej odpowiednie wnioski. Taki zawodnik nie chce tracić pewności siebie w wyniku porażki. Nie chce ciągle zastanawiać się, jak odzyskać wiarę w siebie, bo wie, że to doświadczenia budują pewność i świadomość swoich mocnych stron.
Zmiany w pewności siebie są zależne także od charakteru zadań. Ten sam zawodnik może mieć inne przekonanie o własnej skuteczności w zależności od elementu gry, np. lepiej czuje się, grając w obronie niż w ataku.
Filarem pewności siebie są realistyczne oczekiwaniadotyczące wyniku. Każdy, nawet najlepszy, zespół może przegrać mecz i nie oznacza to automatycznie, że wszyscy ze składu nie potrafią już grać. To normalne, że zawodnik popełnia błąd, a porażki to nieodłączny element sportowego życia. Najważniejsze jest to, by osiągnąć taki poziom pewności siebie, żeby te sytuacje pomagały młodym piłkarzom wzrastać, a nie podcinały im skrzydła.
Brak pewności siebie. Objawy, które możesz zauważyć u dziecka na boisku
Mitów dotyczących pewności siebie jest naprawdę wiele.Dorośli wielokrotnie nie powiązują niektórych objawów z brakiem przekonania o własnej wartości. A co dopiero mówić o dzieciach, które wciąż są na etapie budowania swojej tożsamości i po prostu nie zdobyły jeszcze niezbędnych narzędzi.
Do objawów zaburzeń pewności siebie można zaliczyć:
· problemy z decyzyjnością,
· stałe niezadowolenie z siebie,
· wyraźny głos wewnętrznego krytyka,
· nierealistyczne wymagania wobec siebie,
· perfekcjonizm,
· spadek lub brak motywacji,
· utrzymujące się przygnębienie,
· skłonność do porównań z innymi.
Teraz prawdopodobnie zastanawiasz się, jak wzmocnić pewność siebie u dziecka, jeśli widzisz u niego część z tych obaw. Cóż – przede wszystkim musisz przygotować się na to, że droga prowadząca do optymalnej pewności siebie jest raczej długa. Jednocześnie zdecydowanie warto całej przeznaczonej na to energii. Zarówno Twojej, jak i młodego zawodnika.
Co wpływa na pewność siebie, czyli źródła wiary we własne siły
Na jakiej podstawie tworzy się pewność siebie? Co sprawia, że jedni zawodnicy wierzą w siebie niezależnie od okoliczności, podczas gdy inni regularnie odczuwają wątpliwości dotyczące swoich umiejętności i zdolności? Według Alberta Bandury (1977) rozwój pewności siebie bazuje na kilku różnych źródłach. Są to:
1. działania zakończone sukcesem,
2. doświadczenia zastępcze,
3. perswazja słowna,
4. stany fizjologiczne.
Teraz omówimy je wszystkie po kolei, żeby pomóc Ci w budowaniu pewności młodych zawodników.
Jak nabrać pewności siebie – od teorii do praktyki
Cały czas zastanawiasz się, jak zwiększyć poczucie własnej wartości? Trening mentalny i praca nad tą umiejętnością potrafią przynieść niezwykłe efekty – zwłaszcza gdy zaczniesz go już w młodym wieku swojego dziecka. Dzięki temu podarujesz mu wsparcie w budowaniu nawyków związanych z pewnością siebie.
Zobacz, jak pracujemy nad pewnością siebie młodego sportowca.
1. Pozytywne wzmocnienia pewności siebie, czyli działania zakończone sukcesem
Nikogo nie trzeba przekonywać, że to właśnie one są najważniejsze w budowaniu i kontroli pewności siebie. Wcześniejsze zadania zakończone sukcesem sprawiają, że w zawodniku pojawia się myśl, że następnym razem także poprawnie je wykona. Tak, boiskowa pewność siebie pochodzi z przekonania o tym, że coś się uda. A gdy to rzeczywiście się stanie – po prostu przyjmujemy to za fakt.
Jeśli więc chcesz wiedzieć, jak wzmocnić pewność siebie u dziecka, zacznij od budowania w nim pozytywnych skojarzeń oraz chwal za każdy, nawet najmniejszy sukces. Zaufanie w stosunku do samego siebie pociąga za sobą chęć zmierzenia się z kolejnym, nieco trudniejszym zadaniem. Dlatego proces nabywania nowych umiejętności należy organizować w taki sposób, by zawodnik miał szansę odniesienia sukcesu w coraz bardziej wymagających okolicznościach. Sytuacje umożliwiające osiąganie sukcesu można stworzyć poprzez manipulowanie warunkami otoczenia – np. warunkami treningowymi.
Pewni siebie trenerzy wiedzą, że w tym przypadku głównym celem jest przeprowadzenie treningu w taki sposób, by wszyscy zawodnicy mogli z sukcesem ukończyć stawiane przed nimi zadania. Pod względem poziomu trudności muszą być one wymagające, ale pozostające w zasięgu każdego członka drużyny. Zrealizowanie trudnego wyzwania ma większe znaczenia dla budowania pewności siebie niż osiąganie łatwych celów.
Przeczytaj także: 4 najlepsze techniki grywalizacji, które znajdziesz w Better Footballer
2. Doświadczenia zastępcze a pewność siebie młodego zawodnika
Kolejnym czynnikiem ważnym w budowaniu pewności siebie są doświadczenia zastępcze. W treningu mentalnym nazywa się tak obserwację zakończonych sukcesem działań innych osób. Jest to także element ćwiczeń pewności siebie, które mają na celu rozbudzić oraz ugruntować przekonanie, że skoro ktoś inny potrafi to zrobić, to ja też będę to umieć.
Dlatego pamiętaj, że pewność siebie kształcisz dzięki porównaniom. Ważne jednak, by osoba, która ma być wzorem, była w podobnym wieku, podobnej płci i posiadała podobne umiejętności, co sportowiec, nad którego pewnością siebie pracujemy. Przydadzą się także zarówno pewni siebie rodzice, jak i trenerzy, którzy na każdym kroku będą inspirować i pokazywać, jak poprawić pewność siebie oraz wiarę we własne siły.
3. Perswazja słowna elementem ćwiczeń pewności siebie
Dotyczy ona m.in. dialogu prowadzonego między trenerem a zawodnikami. Trener komunikujący się ze swoimi podopiecznymi w odpowiedni sposób jest w stanie zwiększyć ich pewność siebie oraz wprowadzić spokój i opanowanie w zespole. Często jednak zapominamy o pozytywnych komunikatach. Gdy zawodnik popełni błąd, to naturalną reakcją jest zwrócenie mu na to uwagi. W końcu chcemy, by w przyszłości więcej go nie popełniał. Jednak tak samo ważne jest chwalenie zawodników za dobre zagranie czy skuteczne akcje. Pochwały budują w nich zaufanie do własnych możliwości. Stanowią więc źródło wyższej pewności siebie.
4. Stany fizjologiczne w kształtowaniu pewności siebie w piłce nożnej
To, co dzieje się w ciele także dostarcza wskazówek dotyczących pewności siebie. Zawodnik, którego serce szybko bije, któremu pocą się ręce i który nie może usiedzieć w jednym miejscu na pewno nie czuje się pewny siebie.
To oznaki naturalnej reakcji stresowej, nad którymi można zapanować. W tym przypadku ciało można uspokoić za pomocą technik relaksacyjnych i oddechowych. Spokój ciała przekłada się na spokój umysłu.
Pewność siebie w sporcie jest tak samo ważna, jak umiejętności. Nawet najlepiej wytrenowany i utalentowany zawodnik nie będzie w stanie pokazać 100% swoich możliwości, jeśli nie będzie przekonany, że jest w stanie to zrobić.
Źródła: Morris, T., Summers, J. (1998). Psychologia sportu. Strategie i techniki. Warszawa: Centralny Ośrodek Sportu. Bandura, A. (1977). Selfefficacy: Torward a unifying theory of behaviour change. Psychological Review, 84, 191-215. Kareheorghis, C. I., Terry, P. C. (2014). Psychologia dla sportowców. Zielonka: Inne Spacery.
